Kałdowo w 1939 roku to czas nieustannego prześladowania celników polskich, to czas strachu, czas przygotowań do wojny i ogromnego napięcia w relacjach polsko-niemieckich. To także historia naszego miasta. Polski celnik był największym wrogiem, zapewne jak i ludność żydowska. W wyniku nieustannej nagonki w kwietniu 1939 obrzucono dom celników petardami i kamienia, wybito szyby w budynku w którym mieszkali. W maju na wielu budynkach w Kałdowie pojawiły się napisy "Polscy inspektorzy celni gwałcą niemieckie dziewczyny - Walczak - Deckert"
...wreszcie 8 maja 1939, dokonano podpalenia domu, w którym mieszkali celnicy, zdarzenie to spowodowało, że celnicy w trosce o swoje życie musieli uciec do Szymankowa, po ich ucieczce przez most przejechał nielegalny transport do WMG, zdarzenie związane z podpaleniem miało swój dalszy ciąg.
W wyniku niejasnych okoliczności zginął jeden z napastników - Maks Gruebnau, który z kilkoma osobami zaatakował pojazd inspekcji celnej, w którym był Zygmunt Morawski, do dnia dzisiejszego nie udało się ustalić, czy zginął w wyniku postrzelenia przez Polaka czy też w wyniku przypadkowego postrzału przez jednego ze swoich kolegów. Do zdarzenia doszło w Kałdowie.
Spalenie budynku, w którym mieszkali polscy celnicy zmusiło polskie władze do środków zaradczych, w pośpiechu zbudowano dodatkową bocznicę na której ustawiono wagony mieszkalne dla celników. Niemieckie bojówki w dalszym ciągu uprzykrzały polskim pracownikom tworząc w pobliżu wagonów składowisko odpadów mięsnych, tak by fetor gnijącego mięsa, robactwo jak najbardziej utrudniły pracę i życie Polakom.
W dniu 1 września 1939 celnicy zostali aresztowani, trafili do więzienia w Malborku, następnie wywieziono ich do więzienia w Elblągu. Drogą docelową ich tułaczki w 1939 był Stalag IA.
To były trudne i niewyobrażalne dla nas czasy - taki też był Malbork, Malbork w 1939 roku...
Być może temat rozwinę w okresie późniejszym...
źródło:
Gdańska "Dziura Celna" - Henryk Mieczysław Kula
Polscy Inspektorzy Celni w Wolnym Mieście Gdańsku - Henryk Mieczysław Kula
