30 grudnia 2014

Plac Hanki Sawickiej

Tablica na jednym z budynków istnieje do dziś:



Nazwa ulicy "poległa" w czasie masowej zmiany nazw ulic w Polsce na początku lat 90'tych XX wieku. Kim była Hanka Sawicka? IPN pisze o niej tak:

Hanna Krystyna Szapiro (1917–1943)

Ps. „Hanka”, znana powszechnie pod fałszywym nazwiskiem jako Hanna (Hanka) Sawicka – działaczka komunistyczna, od 1943 roku formalnie pierwsza przewodnicząca grupy osób propagandowo określanej jako młodzieżowa przybudówka PPR pod nazwą Związek Walki Młodych.
Urodziła się 21 grudnia 1917 r. w Krakowie. Jej ojciec, inż. elektryk Bernard Szapiro, był członkiem partii PPS-„Lewica”. Po ukończeniu gimnazjum im. Juliusza Słowackiego Warszawie i zdaniu matury w 1935 r., Szapiro rozpoczęła studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim. Od 1937 r. pobierała też naukę w prywatnej szkole wyższej Wolnej Wszechnicy Polskiej, na wydziale noszącym nazwę Studium Pracy Społeczno-Oświatowej. W 1935 r. została aktywistką Organizacji Młodzieży Socjalistycznej „Życie”, pozostającej wówczas pod silnymi wpływami nielegalnego Komunistycznego Związku Młodzieży Polski i Komunistycznej Partii Polski.
We wrześniu 1939 roku uczestniczyła w Robotniczym Komitecie Pomocy Społecznej. W okresie współpracy niemiecko-sowieckiej w latach 1939–1941 związana była z luźnymi stalinowskimi grupkami komunistycznymi w Generalnym Gubernatorstwie, gromadzącymi się wokół konspiracyjnie wydawanych pisemek. Środowiska te nie tworzyły partii, stosując się do decyzji Stalina zakazujących odbudowy rozwiązanej w 1938 roku partii komunistycznej w Polsce.
Zgodnie z wytycznymi Komitetu Wykonawczego Międzynarodówki Komunistycznej (Kominternu) działające na terenie GG środowiska komunistyczne uznawały rozpoczętą w 1939 roku wojnę za „obustronnie imperialistyczną”. Afirmowały włączenie do ZSRR polskich ziem wschodnich z Wilnem, Lwowem i Białymstokiem i likwidację państwa polskiego, uznając to za pierwszy krok na drodze rozszerzenia Związku Sowieckiego na inne kraje. Sfałszowane wybory do tzw. Zgromadzeń Ludowych Zachodniej Białorusi i Zachodniej Ukrainy z października 1939 roku i uchwalone przez te ciała akty przystąpienia do republik sowieckich uznawali za ostateczne potwierdzenie przynależności obszarów sięgających po Przemyśl, Brześć, Ostrołękę i Łomżę do sowieckiej Ukrainy i Białorusi. Nie godzili się na krytykę polityki Stalina wobec obywateli RP na ziemiach wschodnich. Otwarcie zwalczali Rząd RP gen. Władysława Sikorskiego i urząd Prezydenta RP na Obczyźnie oraz konspiracyjne niepodległościowe partie polityczne w podziemiu.
Zgodnie z ówczesną linią polityki stalinowskiej wzywali do tworzenia frontów ludowych, które miały doprowadzić do rewolucji komunistycznej („proletariackiej”) i obalenia „reakcyjnych rządów” w poszczególnych krajach europejskich. Licząc na przyszły atak ZSRR na Niemcy, liczyli na rozszerzenie państwa Stalina także o resztę ziem polskich i stworzenie polskiej republiki sowieckiej w ramach poszerzonego ZSRR.
W ramach konspiracji komunistycznej Hanna Szapiro była najpierw związana z organizacją młodzieżową „Spartakus” (założoną przed wojną organizacją radykalnych socjalistów, od 1938 roku przejmowaną przez komunistów). Latem 1940 roku, po rozwiązaniu „Spartakusa” na tle podziałów ideowych i rozbieżności w kwestii stosunku do problemu walki z Niemcami w okresie współpracy Stalina z Hitlerem, przeszła ostatecznie wraz z częścią działaczy „Spartakusa” do innego środowiska komunistycznej konspiracji – tzw. grupy akademickiej. Po ataku Niemców na Związek Sowiecki to i wszystkie inne środowiska komunistyczne, chcąc aktywnie wspomóc ZSRR, wezwały do natychmiastowej walki przeciw Niemcom. Szapiro współtworzyła wówczas redakcję komunistycznego „Biuletynu Radiowego”, od 24 czerwca 1941 r. drukującego komunikaty stalinowskiej propagandy, pochodzące z nasłuchu radia moskiewskiego. Od tego czasu środowisko to nazywane było „Biuletynowcami”. Szapiro kierowała kolportażem „Biuletynu Radiowego”.
„Biuletynowcy” podjęli wówczas współpracę i rozmowy z innymi rozdrobnionymi środowiskami stalinowskiej konspiracji, przede wszystkim z Rewolucyjnymi Radami Robotniczo-Chłopskimi (znanymi też jako organizacja „Sierp i Młot”) i Stowarzyszeniem Przyjaciół ZSRR oraz grupą wydającą pisemko „Sztandar Wolności”. Finalnie udało się stworzyć nową strukturę organizacyjną pod ostateczną nazwą Związek Walki Wyzwoleńczej, w którego szeregach znalazła się również Szapiro. W ZWW była także kierownikiem kolportażu pisma „Zwyciężymy”. Zamieszczano tam teksty przede wszystkim gloryfikujące Stalina i walkę Armii Czerwonej o wolność „wszystkich narodów podbitych przez Hitlera” oraz nawołujące – zgodnie z ówczesnymi hasłami sowieckimi – do natychmiastowej walki zbrojnej.
Podobnie jak inni członkowie ZWW, w styczniu 1942 roku formalnie znalazła się w Polskiej Partii Robotniczej, tworzonej w myśl instrukcji Stalina przez przysłaną z Moskwy drogą lotniczą specjalną grupę Marcelego Nowotki. Od jesieni 1942 r. była członkiem i kierownikiem „techniki” Komitetu Warszawskiego PPR.
W lutym 1943 roku została redaktorem nowego konspiracyjnego pisemka komunistycznego „Walka Młodych”, co później wylansowano jako tożsame z funkcją przewodniczącej w rzeczywistości nie istniejącego Związku Walki Młodych (ZWM). Powstanie Związku Walki Młodych PPR ogłosiła w lipcu 1943 roku. W latach okupacji niemieckiej ZWM był przede wszystkim formułą propagandową – w gruncie rzeczy nieformalną i nieliczną grupką redagującą od lutego 1943 r. pismo konspiracyjne „Walka Młodych”, skupiającą ludzi jedynie z Warszawy i okolic. Za członków ZWM awansem uznawano część młodszych wiekiem członków bojówek i oddziałów PPR – Gwardii Ludowej i Armii Ludowej. Dopiero po zajęciu Polski przez Armię Czerwoną tworzono rzeczywiste struktury ZWM jako organizacji młodzieżowej skupiającej większą ilość członków, wówczas też ex-post wielu działaczy uznawało się także za członków ZWM już od 1943 roku.
18 marca 1943 r. została śmiertelnie ranna w czasie strzelaniny, oczekując na ściganego przez żandarmerię niemiecką członka PPR Jana Strzeszewskiego „Wiktora”. Zmarła dzień później.
Po wojnie ZWM stał się organizacją masową, aktywnie włączając się w budowę systemu stalinowskiego jako polski odpowiednik sowieckiego Komsomołu.
W PRL Hanna Szapiro (Sawicka) została wykreowana na „pierwszą przewodniczącą ZWM” i bohaterkę walk o niepodległość. Opisując jej działalność w konspiracji pomijano jej stalinowską ideologię komunistycznego podziemia oraz dążenia do utworzenia polskiej republiki sowieckiej w ramach ZSRR, a nie do odzyskania niepodległości. Uczyniono z niej jedną z propagandowych ikon komunistycznego ruchu młodzieżowego.

29 grudnia 2014

Pomnik burmistrza Blume - wędrujący, 7 metrowy pomnik

Pomnik odsłonięto w 1864 przy zamku w Malborku w rocznicę 400 lecia  śmierci burmistrza Blumego. Pomnik sprzed zamku został przeniesiony na plac poświęcony Blume'mu, znajdujący się na obecnej Alei Rodła i skwerze im. Ignacego Paderewskiego. Nie wiemy co się stało z pomnikiem lub jego pozostałościami po 1945 roku.

Poniżej zdjęcia z okolic zamku oraz z Blume Platz.




I lokalizacja obu miejsc na dawnym planie Malborka


Reymonta po wojnie

Kilka powojennych ujęć ulicy Reymonta.




źródło: Marienburg Archiv

28 grudnia 2014

Szkoła Rolnicza - lokalizacja

Zdjęcie wykonane z wieży zamku ukazuje dosyć dokładnie lokalizację Szkoły Rolniczej - Landwirtschaftsschule, o której pisałem min. TUTAJ.


Na fotografii widoczny mostek, Młynówka, zjazd w prawo na dawną ulicę Solną.

27 grudnia 2014

Zapomniany dom w fosie...

Dziś już nie ma po nim śladu, jak i po samej fosie. Budynek pewnie rozebrano w latach 20'stych XX wieku. Niesamowity widok - dach wystający ponad chodnikiem. Okolice Bramy Mariackiej, obecnie Aleja Rodła i dojazd do mostu... 

Jaki był widok z okien tego domu...




Brama Garncarska - przed i po wojnie

Ciekawe porównanie, okolice Bramy Garncarskiej przed wojną i po wojnie w trakcie rozbiórki częściowo uszkodzonych budynków...



23 grudnia 2014

Kobieta Mucha? :) Kto wie?

A może osa, meduza, gorgona, kto z Was rozpoznaje obraz znajdujący się w malborskiej restauracji przed wojną. Ratskeller - obecnie Stary Ratusz. Kto wie co to za obraz?




Wszystkiego najlepszego!

Aby wszyscy z Was znaleźli swoje
miejsce przy stole wigilijnym,
by spełniły się Wasze najskrytsze
marzenia, aby każdy kolejny
dzień był jeszcze lepszy,
bądźmy dla siebie bardziej
serdeczni, patrzmy na
to co dobre a nie na to
co nasz dzieli.
Wszystkiego najlepszego
na święta i Nowy Rok.

życzą Wam:
Andrzej i Jacek :)



20 grudnia 2014

Idzie zima?

Póki nie ma śniegu, wspomnieniowo z dawnych czasów :)



źródło: zbiory prywatne

Zapomniane tablice

Na niewielu zdjęciach można znaleźć tablice z nazwami ulic. Ze względu na rozmiar, umiejscowienie oraz jakość samej fotografii, trudne są do wychwycenia na starych pocztówkach.

Można jednak znaleźć i takie zdjęcia:


Co ciekawe, do naszych czasów przetrwała jedna z nich:


 


 źródło: Marienburg.pl

16 grudnia 2014

Do-17 utracony na lotnisku w Malborku - 10.09.1939

Zastanawiałem się nad samolotem/samolotami, które widniały na zdjęciach w TYM poście. Chyba udało się ustalić co wtedy wydarzyło się na lotnisku w Malborku - 10 września 1939.

Samolot Do-17Z (5K+MT?) rozbił się krótko po starcie z lotniska w Malborku (Marienburg). 

Załoga:
Feldwebel Bertram Prankel - zginął na miejscu
Unteroffizier August Belau - zginął na miejscu
Unteroffizier Karl Bodorek - zginął na miejscu
Gefreiter Karl Mertinatsch - odniósł obrażenia


Wydaje się, że chodzi o zdjęcia po przekątnej (od lewego górnego rogu) dotyczącego tego samolotu, drugi samolot to jeden z dwóch utraconych Do-17Z w dniu 03.09.1939. Jeden zetrzelony przez artylerię przeciwlotniczą (Briesen - Wąbrzeźno) drugi uszkodzony 60-80% także przez artylerię (Strasburg - Brodnica)




źródło informacje: Luftwaffe nad Polską 1939 t.2, Marius Emmerling, wyd. Armagedon 2005
źródło zdjęcia: http://www.mysliwcy.pl/forum/watki.php?id=760&ustaw=ge&s=44

20-lecie Stowarzyszenia Filatelistów Malborka - okolicznościowy znaczek

Pamiątkowy, okolicznościowy znaczek - Super!


Zdjęcia z wystawy: Trzy wieki w granicach Rzeczpospolitej

Fotografie: Andrzej Gilewski







14 grudnia 2014

Okolice Malborka - plan z 1649 roku

Autor: Jansson Jan (1588-1664), źródło: Polona.pl


Schronisko Młodzieżowe - ciekawe wejście

O schronisku pisaliśmy już TUTAJ. Na Polona. pl znajduję się w jednej z książek ciekawe ujęcie schroniska wykonane od środka przez drzwi w kierunku zamku. Jest to bardzo popularne ujęcie, choć na jednej z pocztówek występuje bez młodzieży ;)



zbiory prywatne

13 grudnia 2014

Okolice Malborka - plan z 1763 roku

źródło: Polona.pl


Uszkodzony Bf 110 na lotnisku w Malborku (?)

Kolejna z zagadek lotniczych dotyczących Malborka ;)

Na jednej z aukcji internetowych znajduje się ta fotografia:



Nie wiadomo kiedy wykonano tą fotografię, być może w 1939 roku. Wiadomo, że we wrześniu 1939 roku w Malborku stacjonowała jednostka Luftwaffe III./KG3 wyposażona min. w Do-17, o nich pisałem wcześniej przy okazji innych zdjęć. 
Wiadomo, że w dniu 3 września 1939 między 17:00 a 17:36 na lotnisko w Malborku przyleciały samoloty z I./JG21, które zostały tam do 6 września 1939, kiedy to pomiędzy 07:40 a 08:50 cała jednostka została przebazowana do Arys-Rostken (Orzysz-Rostki)
Wiadomo też, że samoloty z I./JG1 lądowały w Malborku w dniu 2 września 1939 o godzinie 16:13 a start o godzinie 18:03. Międzylądowanie wydaje się na tankowanie w czasie lotów bojowych jednostki w rejonie Grudziądza. 
Jednostka myśliwska I./JG21 wykorzystywana była do osłony jednostki bombowej III./KG3.

źródło: Luftwaffe nad Polską 1939 t.1, Marius Emmerling, wyd. Armagedon 2002

edit:
Napioo słusznie zwrócił uwagę, na fakt iż w/wym. jednostki nie korzystały z Bf 110, kto za zatem lądował? Poniżej skład jednostek tuż przed wybuchem wojny.

JG1 - 46 Bf 109E na dzień 26.08.1939
JG21 - 39 Bf 109E na dzień 26.08.1939