Towarzystwo Kolei Malborsko-Mławkowskiej (Marienburg-Mlawkaer Eisenbahn Gesellschaft) otrzymało koncesję 1 czerwca 1872 roku. Powstało ono jako firma „córka” funkcjonującej w Gdańsku firmy Koleje Gdańsko-Warszawskie. Twórcą projektu był pruski przemysłowiec żydowskiego pochodzenia dr. Bethel Henry Strousberg zwany „Królem kolei”, który przy wsparciu państwa zorganizował gdańskich kupców i założył firmę. Planowana linia kolejowa miała łączyć odcinek kolei wschodniopruskiej Gdańsk-Malbork z rosyjską szerokotorową linią Kolei Nadwiślańskiej. Kolej Nadwiślańska łączyła Mławę, poprzez Warszawę, Lublin i Chełm z Kowlem a przez dalsze połączenia z wybrzeżem Morza Czarnego. Towarzystwo Drogi Żelaznej Nadwiślańskiej mające swą siedzibę w Petersburgu rozpoczęło budowę swojego odcinka w 1874 roku a cała trasa po stronie rosyjskiej była gotowa 17 sierpnia 1877 roku. Powstająca dwutorowa linia miała służyć głównie eksportowi Rosyjskiego zboża do Niemiec, a także przez port w Gdańsku do Anglii, Belgii, Holandii i Skandynawii. 1 sierpnia 1876 roku uruchomiono pierwszy odcinek łączący Malbork z Iławą o długości 68,9 km. Już 1 października przedłużono trasę do Montowa i jej długość wynosiła 94,1 km. Kolejny odcinek prowadził przez Zajączkowo do Działdowa (w sumie 129,6 km). Wkrótce po tym trasa osiągnęła ówczesną granicę między zaborem Pruskim i Rosyjskim a jej długość wyniosła 147,5 km. Linia wzięła swoją nazwę od położonej w pobliżu granicy miejscowości Mławka jednak nie było tam żadnego dworca. Ze względu na to, że kolej rosyjska miała szerszy rozstaw torów niezbędne było zorganizowanie bazy przeładunkowej. Stacja przeładunkowa została wytyczona w pasie granicznym w okolicy miejscowości Iłowo. Dzięki temu niewielkie Iłowo stało się ważnym ośrodkiem przeładunkowym i handlowym. Zbudowano tam stację z urzędem pocztowym i urzędem celnym oraz szereg urządzeń infrastruktury kolejowej niezbędnych do funkcjonowania linii. Oficjalnie połączenie Malbork-Mławka (Iłowo) otwarto 1 września 1877 roku ale już od 15 maja kursowały pociągi towarowe do Działdowa. 1 sierpnia 1884 roku Towarzystwo uruchomiło dodatkową linię, długości 6,4 km, z Zajączkowa do Lubawy. Od 1 kwietnia 1888 pruska kolej państwowa korzystała z 13 kilometrowego odcinka Kolei Malborsko-Mławkowskiej, od Działdowa do granicy, dla potrzeb swoich połączeń z Olsztyna i Grudziądza.
W roku 1880 Kolej Malborsko-Mławkowska posiadała 21 lokomotyw, 23 wagony osobowe i 443 wagony towarowe. W roku 1888 ilość lokomotyw zwiększyła się do 23 a wagonów towarowych wynosiła 549. W roku 1890 było już 25 lokomotyw i 619 wagonów towarowych. Ilość wagonów osobowych pozostawała bez zmian. Kapitał zakładowy towarzystwa wynosił w 1890 roku 25.561.000 Marek. W roku tym przewieziono 234.810 pasażerów i 292.305 ton towarów. Zatrudniano około 600 pracowników. Już od roku 1886 państwowe koleje wschodniopruskie starały się o wykup spółki jednak zachowała ona niezależność do 14 czerwca 1903 roku. Rosyjska część trasy przeszła na własność państwa w 1989 roku. W Malborku Kolej Malborsko-Mławkowska posiadała własny dworzec i ekspedycję towarową.
Lokomotywa zbudowana przez firmę Schichau z Elbląga w latach 1874/75. Lokomotywa prowadziła pociągi pasażerskie na trasie Kolei Malborsko-Mławkowskiej.
Lokomotywa 1Bn2V zbudowana przez firmę Schichau z Elbląga w roku 1896. Lokomotywa prowadziła pociągi pasażerskie na trasie Kolei Malborsko-Mławkowskiej.
Lokomotywa zbudowana przez firmę Schichau z Elbląga w roku 1878. Lokomotywa prowadziła pociągi towarowe na trasie Kolei Malborsko-Mławkowskiej.
Bilet na pociąg 3 klasy Kolei Malborsko-Mławkowskiej ze Stacji Koszelewy do Malborka z dnia 3 sierpnia 1890 roku.
Zalepka z korespondencji pocztowej Kolei Malborsko-Mławkowskiej.
Opracowanie: Andrzej Gilewski
Źródło zdjęć i skanów: zbiory prywatne
